Nötronun 1932 de Sir James Chadwick tarafından keşfinden sonra II. Dünya Savaşı’nın da etkisiyle nükleer bilim hızlı bir şekilde gelişti. 1939’da atomun bölünmesi (fisyon) ile enerjinin açığa çıktığı keşfedildi. Bu olaydan daha sonra 1943’te ilk kontrol edilebilen zincirleme reaksiyon, 1945’te ilk atom silahı ve 1951’de nükleer enerji kullanılarak ilk elektrik üretimi gerçekleşti. Böylece nükleer enerji 20 yıl gibi bir süreçte temel prensiplerden pratik uygulama aşamasına geldi.
ABD’de elektrik üretimi için ilk kullanımını takiben nükleer enerji İngiltere’de 1953’te, Rusya’da 1954’te, Fransa’da 1956’da ve Almanya’da 1961’de elektrik üretiminde kullanılmaya başlandı.1960’larda on ülke ve bunu takiben 1970’lerde on ülke daha nükleere dayalı elektrik üretimine başladı. 1970’lerin başındaki petrol krizi nükleer güç santrallerine talebi artırdı ve bu santrallerin kurulma dalgasını başlattı. Sonraki on yılda dünya ekonomisindeki yavaşlama ve fosil yakıt fiyatlarındaki düşüş, nükleer enerji talebindeki büyümeyi kısıtladı. Bunun yanı sıra ABD’deki Three Mile Island (1979) ve Rusya’daki Chernobyl (1986) kazalarının etkisi ile nükleer tesislerin güvenliği hakkında kamuoyunda ciddi endişeler oluştu. Bütün bu faktörler 1990’larda nükleer enerjinin gelişmesinde yavaşlamaya sebep oldu. Bununla beraber bazı ülkeler reaktör yapımına devam ettiler ve bu da nükleer enerji üretiminde sınırlı bir artışa neden oldu (Şekil 1.1).
Şekil 1.1. Nükleer Enerjinin Tarihsel Gelişimi (1965-2010)
İlk nükleer çağın sonunda 32 ülke nükleer reaktörlerden elektrik üreterek 10.000 reaktör-yılından fazla işletme deneyimi kazanmışlar ve net 40,000 TWh elektrik üretmişlerdir. Mayıs 2010 itibariyle, 372 GWe kurulu üretim kapasiteli ve dünyadaki birincil enerjinin %6’sını ve elektriğin de %14’ünü sağlayan 438 adet çalışan ticari reaktör vardır (Tablo 1.1). Dünyada toplam 54,6 GWe kapasiteye sahip 57 nükleer santral inşa aşamasındadır (Mayıs 2010).
Tablo 1.1.1 Mayıs 2010 İtibariyle Dünyada Nükleer Enerjinin Durumu
Mayıs 2010 itibarıyla
|
Nükleer Elektrik Üretimi, 2009
|
İşletmedeki Santraller
|
İnşa Edilen
Santraller
|
Planlanan Santraller
|
Önerilen
Santraller
| |||||
Milyar kWh
|
%
|
Adet
|
MWe
|
Adet
|
MWe
|
Adet
|
MWe
|
Adet
|
MWe
| |
ABD
|
796,9
|
20,2
|
104
|
100683
|
1
|
1165
|
9
|
11800
|
23
|
33000
|
Almanya
|
127,7
|
26,1
|
17
|
20490
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
Arjantin
|
7,6
|
7,0
|
2
|
935
|
1
|
692
|
2
|
767
|
1
|
740
|
BAE
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
5600
|
10
|
14400
|
Bangladeş
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
Belçika
|
45,0
|
52,7
|
7
|
5902
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
Beyaz Rusya
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
2
|
2000
|
Brezilya
|
12,2
|
3,0
|
2
|
1884
|
0
|
0
|
1
|
1245
|
4
|
4000
|
Bulgaristan
|
14,2
|
35,9
|
2
|
1906
|
2
|
1906
|
2
|
1900
|
0
|
0
|
Çek Cum.
|
25,7
|
33,8
|
6
|
3678
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
3400
|
Çin
|
65,7
|
1,9
|
11
|
8438
|
23
|
23620
|
34
|
38160
|
120
|
120000
|
Endonezya
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
4
|
4000
|
Ermenistan
|
2,3
|
45,0
|
1
|
375
|
0
|
0
|
1
|
1060
|
0
|
0
|
Finlandiya
|
22,6
|
32,9
|
4
|
2696
|
1
|
1600
|
0
|
0
|
1
|
1000
|
Fransa
|
391,7
|
75,2
|
58
|
63130
|
1
|
1600
|
1
|
1630
|
1
|
1630
|
G. Afrika
|
11,6
|
4,8
|
2
|
1800
|
0
|
0
|
3
|
3565
|
24
|
4000
|
Hindistan
|
14,8
|
2,2
|
19
|
4189
|
4
|
2506
|
20
|
16740
|
40
|
49000
|
Hollanda
|
4,0
|
3,7
|
1
|
487
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1000
|
İngiltere
|
62,9
|
17,9
|
19
|
10137
|
0
|
0
|
4
|
6600
|
6
|
8600
|
İran
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
915
|
2
|
1900
|
1
|
300
|
İspanya
|
50,6
|
17,5
|
8
|
7516
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
İsrail
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1200
|
İsveç
|
50,0
|
34,7
|
10
|
9303
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
İsviçre
|
26,3
|
39,5
|
5
|
3238
|
0
|
0
|
0
|
0
|
3
|
4000
|
İtalya
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
10
|
17000
|
Japonya
|
263,1
|
28,9
|
54
|
46823
|
1
|
1325
|
13
|
17915
|
1
|
1300
|
Kanada
|
85,3
|
14,8
|
18
|
12569
|
0
|
0
|
4
|
4400
|
3
|
3800
|
Kazakistan
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
600
|
2
|
600
|
Kore (Güney)
|
141,1
|
34,8
|
20
|
17705
|
6
|
6520
|
6
|
8190
|
0
|
0
|
Kore (Kuzey)
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
950
|
Litvanya
|
10,0
|
76,2
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
3400
|
Macaristan
|
14,3
|
43,0
|
4
|
1889
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
Meksika
|
10,1
|
4,8
|
2
|
1300
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
Mısır
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1000
|
1
|
1000
|
Pakistan
|
2,6
|
2,7
|
2
|
425
|
1
|
300
|
2
|
600
|
2
|
2000
|
Polonya
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
6
|
6000
|
0
|
0
|
Romanya
|
10,8
|
20,6
|
2
|
1300
|
0
|
0
|
2
|
1310
|
1
|
655
|
Rusya
|
152,8
|
17,8
|
32
|
22693
|
9
|
7131
|
15
|
17100
|
30
|
28000
|
Slovakya
|
13,1
|
53,5
|
4
|
1762
|
2
|
782
|
0
|
0
|
1
|
1200
|
Slovenya
|
5,5
|
37,9
|
1
|
666
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1000
|
Tayland
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
2000
|
4
|
4000
|
Tayvan (Çin)
|
39,9
|
20,7
|
6
|
4980
|
2
|
2600
|
0
|
0
|
6
|
8000
|
Türkiye
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
4800
|
0
|
0
|
Ukrayna
|
77,9
|
48,6
|
15
|
13107
|
2
|
1900
|
2
|
1900
|
20
|
27000
|
Vietnam
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
4000
|
6
|
6000
|
Dünya
|
2558
|
14
|
438
|
372006
|
57
|
54562
|
149
|
161999
|
342
|
365375
|
Şekil 1.2. 2007 Yılında Dünyada Birincil Enerji Arzları (%)
(MTPE:Metrik Ton Petrol Eşdeğeri)
Şekil 1.3. 2007 Yılında Dünyada Elektrik Üretimi (%)
Şekil 1.2 ve 1.3 dünyada enerji temininde ve elektrik üretiminde fosil yakıtlara olan bağımlılığı göstermektedir. Bu koşulların sonucu olarak dünyada iklim değişimlerine neden olan sera gazları üretilmekte, bu da dünya ekonomisinin karbona dayalı büyümesinin önüne geçilmesi için artan bir hassasiyete sebep olmaktadır. Göreceli olarak belirli sayıda üreticiye bağlı olan petrol ve doğal gaza bağımlılığın artması, ulusal enerji politikalarında enerji arzının güvenliği konusundaki kaygıları öne çıkarmaktadır. Nükleer enerjide karbon emisyonunun olmaması ve nükleer yakıt kaynaklarının dünyada göreceli olarak dengeli bir şekilde elde edilebilirliği, enerji politikalarında nükleer enerji üzerine yoğunlaşılmasının temel nedenlerindendir.
Şekil 1.4 dünyada nükleer güç santrallerinin yıllık ortalama emre amadelik faktörünü göstermektedir. Dünyada pek çok ülkede elektrik üretiminde nükleer enerjinin belirgin bir katkısı bulunmaktadır. Örnek olarak üretilen elektriğin Fransa’ da %75’i, ABD’de %20’si, Rusya’da %18’i, İngiltere’de %18’i, Almanya’da %26’sı ve Japonya’da %29’u nükleer santrallerden sağlanmaktadır.
Teknolojik olarak olgunlaşmış ve sürekli bir şekilde kullanımı genişlemekte olmasına rağmen, hükümetlerin belirli bir düzeyde rol alması ve halkın endişeleri, nükleer enerjiyi diğer enerji kaynakları arasında farklı kılmaktadır. Askeri amaçlı ortaya çıkışı, silah yapımında kullanılabilme ihtimali, teknik karmaşıklık, nükleer atıkların uzun süreli etkileri, karmaşık sigorta şartları ve güvenlik hukuku, potansiyel kazalarla ilişkili sonuçlar, iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmanın sağlık etkileri ve yüksek ilk yatırım maliyeti gibi bir çok faktör buna katkıda bulunmaktadır. Bu hususların iyi bir şekilde özümsenmesi ile nükleer enerji daha iyi anlaşılabilir.
Şekil 1.4. Dünyada Nükleer Güç Santrallerinin Yıllık Ortalama Emre Amadelik Faktörü
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder